Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) o innych nazwach: pokrzywa dwupienna, pokrzywa wielka, pokrzywa parząca, żagajka wielka, koprywa, żogawka występuje prawie na całej kuli ziemskiej, rośnie na nieużytkach, w lasach, w rowach, w zaroślach, często w przydomowych ogródkach. Ziołolecznictwo wykorzystuje dobroczynne właściwości tej rośliny (liście, łodygi i korzenie) od wieków, mimo to przez wielu traktowana jako niepotrzebny chwast.

Pokrzywa jest rośliną wieloletnią dorastającą do 2 metrów, jej korzeń jest rozgałęziony, łodyga sztywna, wzniesiona. Liście pokrzywy mają kolor ciemnozielony, a kształt sercowaty z zaostrzonym szczytem i postrzępione, na łodydze umieszczone są naprzeciwlegle. Cała roślina pokryta jest krótkimi włoskami szczeciniastymi i dłuższymi włoskami parzącymi, zawierającymi kwas mrówkowy. Kwitnie od czerwca do września, kwiaty są drobne, zielonkawe, zebrane w zwisające grona. Owocem pokrzywy jest orzeszek.

Wyciągi z pokrzywy zwyczajnej występują w lekach na schorzenia wątroby, trzustki, nerek, przeciwkrwotocznych, kuracji oczyszczających, preparatach regulujących poziom cukru we krwi. W aptekach można zakupić preparaty z dodatkiem pokrzywy zwyczajnej
w postaci herbat, syropów, maści, tabletek, soku, szamponu do włosów, mydła, toników.

Zastosowanie tego popularnego chwastu i wykorzystanie jego właściwości, choć nie należy do prostych czynności (właściwości parzące) również jest wszechstronne. Pokrzywa zwyczajna doskonale urozmaica smak wielu potraw (sałatek, zup, koktajli), można z niej przyrządzić bardzo ostatnio popularny sok (tzw. chlorofil w płynie, okrzyknięty panaceum na wszystko), preparaty lecznicze typu maści, napary, herbaty, okłady, toniki.

 

Właściwości i zastosowanie pokrzywy zwyczajnej

Preparaty z liści pokrzywy poprawiają przemianę materii, działają moczopędnie i mają właściwości hamujące krwawienia. Korzenie tej zacnej rośliny wykazują działanie moczopędne oraz wykorzystywane są do produkcji przeznaczonych do pielęgnacji skóry. Pokrzywa stosowana jest w wspomaganiu leczenia różnego rodzaju krwawień (krwiomocz, krwawienia maciczne, krwawienia z nosa, hemofilia, krwioplucie, wymioty krwotoczne), anemii, krzywicy, ogólnego osłabienia, oparzeń i zapalenia skóry. Przyjmowanie preparatów z pokrzywy łagodzi dolegliwości związane z okresem klimakterium, z gośćcowym zapaleniem stawów, pęcherza, nerek, kamienicy wątroby, żółtaczki, wrzodów żołądka, stanów początkowej cukrzycy.  Pokrzywa pobudza i zwiększa wytwarzanie czerwonych krwinek i hemoglobiny.

Pokrzywa poprawia ogólną przemianę materii, pobudza wytwarzanie enzymów trzustkowych, odprowadza złogi żółciowe z dróg przewodów żółciowych, poprawia pracę wątroby, wzmacnia żołądek. Pokrzywa oczyszcza organizm ze złogów kwasu moczowego, zwęża naczynia krwionośne.

Pokrzywa znajduje uznanie w leczeniu chorób dermatologicznych przy łojotoku skóry głowy i łupieżu, wypadaniu włosów, aftach, grzybicy skóry. Również onkologia znajduje pomocnika w chwaście jakim jest pokrzywa, wykorzystuje się ją do leczenia nowotworów występujących w postaci guzów czy narośli, zarówno tych wewnętrznych jak i nowotworów skóry. Nalewka i szampony z pokrzywy są skutecznym środkiem odżywczym dla cebulek włosów, leczy łupież i łojotok, zapobiega wypadaniu.

Preparaty z korzenia pokrzywy stosowane są do produkcji leków na przerost prostaty. Chcąc powstrzymać krwotok z nosa, należy wprowadzić do nosa czopek z waty zwilżony sokiem z pokrzywy.

Podczas infekcji gardła, ust, jamy ustnej, błony śluzowej zaleca się płukanki rozcieńczonym sokiem ze świeżej pokrzywy.

Cale  świeże rośliny pokrzywy wykorzystuje się do tzw. chłostania części ciała zaatakowanych reumatyzmem, artretyzmem, rwą kluszową z bólami korzonków nerwowych.

Podstawowe sposoby użycia i wykorzystania pokrzywy zwyczajnej

Na użytek wewnętrzny

Napar z liści i korzeni:  25g korzeni i liści wsypać do 0,5 litra wody. Gotować 3 minuty. Parzyc  20 minut pod przykryciem, przecedzić. Popijać w 2-3 porcjach w ciągu dnia. Stosować przy chorobach reumatycznych, przy biegunkach i kuracjach oczyszczających.

Sok ze świeżej pokrzywy: pozyskać w sokowirówce lub blenderze (świeże łodygi z liśćmi umyć i zmiksować lub wycisnąć sok). Dla poprawy samopoczucia i zwężenia naczyń krwionośnych popijać 3 razy dziennie po 35g.

Syrop z soku pokrzywy: 125g soku gotować z 125g cukru do chwili uzyskania konsystencji syropu. Zalecany przy chorobach przewodu pokarmowego.

Sałatki, napoje, desery, zupy – sposoby przyrządzania według przepisów lub uznania.

Na użytek zewnętrzny

Wyciąg spirytusowy: posiekane świeże liście pokrzywy zmieszać w proporcji 1:3 ze spirytusem, otrzymaną papką tzw. maceratem nacierać skórę głowy i włosy raz w tygodniu.

Okłady i „masaże”: świeżą rośliną biczować obolałe miejsce lub przyłożyć bezpośrednio na ognisko bólu.

Użyteczna w ogrodnictwie

Z pokrzywy można również przygotować naturalną gnojówkę, którą można wykorzystać do nawożenia roślin w ogrodzie. Przepis na taką gnojówkę znajduje się w naszym kursie online Miejski Ogródek Użytkowy 

Piśmiennictwo

1. Bebłowska B. , Guzowska J. , Rośliny lecznicze opis, zbiór, zastosowanie. Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1987
2. Buhner L. , 30 leków z naturalnej apteki. Klub Dla Ciebie, Warszawa 2009
3. Marczyk M. , Domowe sposoby leczenia. , Dragon, Bielsko-Biała 2015
4. Treben M. , Apteka Pana Boga. , Exlibris Galeria Polskiej Książki, Warszawa 2006
5. Fiedoruk Ł. , Mazik M. , Pastwa M. , Leksykon ziół część 1 i część 2. Gazeta Wyborcza, Bielsko Biała 2016

autor: Jolanta Pacholska, technolog żywności, absolwentka Politechniki Łódzkiej